मुतदेह

---------------------------------------------  
नेटके मराठी मथळे
------------------------------
अंगावरचे दागीने लुटून मुतदेह नदीत फेकले !
-------------------------------
छापताना अनावधानाने ज्या चुका होतात त्याला मुद्रा-राक्षसाच्या चुका असे का म्हणतात हे कळायचे असेल तर वरचा एक मथळा वाचा. हा आलाय आजच्या सामना मध्ये.
मराठी इतिहासात ध चा मा करणे असे एक प्रकरण आहे. ज्यात नायायणराव पेशवेंना "धरावे" असा हुकूम राघोबादादांनी गारद्यांना दिलेला असतो. त्यात बदल करीत ( डोळ्यातले काजळ वापरीत ) आनंदीबाईंनी म्हणे त्यात ध चा मा करीत "मारावे" केले व एक मोठा प्रसंग घडला. उ काराचे तोंड नेहमीप्रमाणे न राहता फिरल्याने हा घोटाळा झाला. काही मराठी टंकलेखनात रुफार काढण्यासाठी R व नंतर u दाबावे लागते. त्यातले R हे इथे दबले नसावे व नुसते u दबल्याने "मृतदेह" हा मुतदेह झाला !
------------------------------------------

पहा : http://epaper.saamana.com/Details.aspx?id=42693&boxid=12559671

-------------------------------------------------------
 नेटके मराठी मथळे
------------------------------
"परत आकारात"     ( मटा दि.३ आक्टोबर २०१३ मधून )
-------------------------------------------
ही बातमी आहे ऐश्वर्या राय ही बाळंतपणात जो लठ्ठपणा येतो त्यातून व्यायाम करून परत आपल्या मूळ सौष्ठवाकडे येते त्यासंबंधी. पण शीर्षक आहे "परत आकारात". आकार लहान किंवा मोठा असतो. म्हणजे रोड किंवा लठ्ठ हे आकारच असतात. त्यामुळे नुसते "परत आकारात" म्हटल्याने ती रोड झालीय ही बातमी पोचत नाही. इंग्रजीत जसे "परत शेप-मध्ये" म्हटले की जो शेपचा सौष्ठव हा अर्थ येतो तो "परत आकारात"ने येत नाही. त्यामुळे शीर्षक हवे होते, "परत सौष्ठवात" किंवा "परत सौष्ठवाकडे". कित्येक वेळा नुसते रोड असणारी व्यक्ती सुंदर, सुडोल दिसेल असे नाही. त्यामुळे सौष्ठवात जसा योग्य ठिकाणी भरदार व योग्य ठिकाणी रोड असा अर्थ येतो तो "आकारात"ने येत नाही.
---------------------------------------------   

नेटके मराठी मथळे
--------------------------------
"महासत्तेतील मुखंड" ( लोकसत्ता: दि.२ आक्टोबर २०१३ मधून )
---------------------------------------
"मुखंड" म्हणजे पुढारी, मुख्य, किंवा म्होरक्या असा अर्थ आहे हे फार थोड्यांनाच माहीत आहे. संपादकाचे काम जर "शहाणे करून सोडावे, सकल जन’ असे मानले तर हा शब्द शीर्षकात वापरला हे चांगलेच धोरण म्हणावे लागेल. पण त्याच बरोबर आपल्याला जे म्हणायचे आहे ते नेमकेपणे म्हणणे हे लेखकाचे "मूळ कसब" निष्ठेने वापरायचे म्हटले तर गोंधळाचीच परिस्थिती आहे असे जाणवेल. कसे ?
संपादकीय आहे अमेरिकेचे काही व्यवहार सध्या जे बंद झाले आहेत ते कसे रिपब्लिकन पार्टीच्या कॉंग्रेस मधल्या पुढार्‍यांनी अडेलतट्टू धोरण अवलंबित ओबामाला हेल्थकेअर साठी पैसे नाकारले त्यावरच्या टिप्पणीचे आहे. म्हणजे ह्यातून संपादक आपल्याला जाणवून देत आहेत की हे पुढारी "अडेलतटटू" आहेत. अमेरिका ही महासत्ता व त्या महासत्तेतील हे मुखंड पहा ! असेच संपादक दाखवत आहेत.
मुळात "मुखंड" हा वापरातला शब्द नाही. तशात पुन्हा ह्या शब्दाला भूखंड, मूर्ख, खंड इत्यादी शब्दांच्या अंशामुळे व ह्या अंशाच्या अर्थामुळे एक प्रकारचा नकारार्थी अर्थ येतो. नुसता मुखंड हा शब्द घेतला व त्याचा शब्दकोशातला अर्थ घेतला तर त्यात नकारात्मक काही नाही. पण आजकाल राजकारणातले पुढारी त्यांच्या वर्तणुकीने एवढे नकारात्मक झालेले आहेत की ह्या शब्दालाच एक नकारात्मक अर्थ आलेला आहे. ( हा शब्द मुळात कसा वापरीत असत हे पाहताना तुकडोजींच्या ग्रामगीतेतला हा उल्लेख पहा : जो करील कायदाभंग । त्यासि दंड द्यावा लागवेग । यासाठी नेमावा लागे मग । राजा सत्ताधीश मुखंड ॥ ( अध्याय आठवा, ॥२०॥ )).
त्यामुळे योग्य शीर्षक/मथळा द्यायचा तर, "महासत्तेतील अडेलतटटू" हे जास्त नेमके झाले असते !
-------------------------------------------------------

https://www.facebook.com/arunbhalerao67#

http://epaper.loksatta.com/c/1711717

----------------------------------------
नेटके मराठी मथळे
--------------------------
लोकसत्ता ( दि.१ आक्टोबर २०१३) मधून
------------------------------------
बुडाला यादवी पापी.....
-------------------------
लालू यादवांना जेलमध्ये घातले त्यावरच्या संपादकीयाचे हे शीर्षक खासा शैलीतले आहे. एका ऐतिहासिक घोषणेची आठवण करून देणारे हे शीर्षक आहे. "बुडाला औरंग्या पापी, म्लेंच्छ संहार जाहला" असे पूर्वी म्हटले गेलेले आहे, त्याचीच हे आठवण काढणे आहे.
"औरंग्या" हे औरंगजेबाला हिणवणारे संबोधन असून ते पुल्लिंगी आहे. ( म्हणूनच बुडाला वापरले.). इथे यादव ह्यांना हिणवायचे असते तर "यादव्या" करता आले असते व ते पुल्लिंगीच राहते. पण "यादवी" हा शब्द स्त्रीलिंगी वापराचा आहे. जसे: यादवी माजली, किंवा माजवली. बरे, हे पापी कोण आहे त्याचे हे जातीवाचक विशेषण आहे असे मानले तर ते केवळ "यादव" असेच म्हणायला हवे. जसे: "ब्राह्मण जातीचा पापी" म्हणताना आपण "ब्राह्मणी पापी" म्हणत नाही . सबब वरील शीर्षक हे चुकीचे आहे.
मग, कसे असायला हवे होते हे शीर्षक ? तर, १) बुडाला यादव्या पापी ;  किंवा २) बुडाली यादवी पापी ; ३) बुडाला यादव पापी.
------------------------------------------